Boże Narodzenie -  tradycje i obrzędy świąteczne

Wigilia - wieczór wigilijny w tradycji polskiej jest najbardziej uroczystym i najbardziej wzruszającym wieczorem roku.

Słowo "wigilia" pochodzi z języka łacińskiego i oznacza czuwanie.

W Polsce wigilia weszła na stale do tradycji dopiero w XVIII wieku, Główną jej częścią jest uroczysta wieczerza, złożona z postnych potraw. Wieczerza ta ma charakter ściśle rodzinny. Zaprasza się czasami na nią, oprócz krewnych, osoby mieszkające samotnie.

Dawniej we wsiach najpierw gospodynie urządzały generalne sprzątanie. W czterech kątach centralnego miejsca domu, umieszczano cztery snopy zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, aby w Nowym Roku zapewnić dostatek i szczęście jego mieszkańcom. Stół był przykryty białym obrusem, a pod nim kładło się siano dla przypomnienia sianka, na którym spoczywało Boże Dziecię. Zwyczajem było również, że cały dzień obowiązywał ścisły post. Także w czasie wigilii podawano tylko potrawy postne, w liczbie nieparzystej.

Wolne miejsce przy stole

Znany i powszechny jest obecnie w Polsce zwyczaj pozostawiania wolnego miejsca przy stole wigilijnym. Miejsce to przeznaczone bywa przede wszystkim dla przygodnego gościa. Pozostawiając wolne miejsce przy stole wyrażamy również pamięć o naszych bliskich, którzy nie mogą świąt spędzić z nami.

Pierwsza Gwiazda

W Polsce wieczerzę wigilijną rozpoczynało się, gdy na niebie ukazała się pierwsza gwiazda. Czyniono tak  na pamiątkę gwiazdy betlejemskiej, którą według Ewangelisty, św. Mateusza, ujrzeli Trzej Królowie.

Łamanie się opłatkiem jest najważniejszym i kulminacyjnym momentem wieczerzy wigilijnej w Polsce. Czynność ta następuje po przeczytaniu Ewangelii o Narodzeniu Pańskim. Wieczerza wigilijna nawiązuje do uczt pierwszych chrześcijan, organizowanych na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. Zwyczaj ten oznacza również wzajemne poświęcenie się jednych dla drugich i uczy, ze należy podzielić się nawet ostatnim kawałkiem chleba. W czasie wigilii składamy sobie życzenia pomyślności i wybaczamy urazy.

Ilość potraw - według tradycji powinna być nieparzysta, chociaż dziś mamy ich przeważnie 12.

Aleksander Bruckner w słowniku etymologicznym języka polskiego podaje, ze wieczerza chłopska składała się z pięciu lub siedmiu potraw, szlachecka z dziewięciu, a u arystokracji z jedenastu. Wyjaśnienia tego wymogu były różne: 7 - jako siedem dni tygodnia, 9 - na cześć dziewięciu chórów anielskich itp. Dopuszczalna była ilość 12 potraw - na cześć dwunastu apostołów.

Nieparzysta ilość potraw miała zapewnić urodzaj lub dobrą pracę w przyszłym roku. Potrawy powinny zawierać wszystkie płody rolne, aby obrodziły w następnym roku. Wskazane tez było skosztować wszystkich potraw, żeby nie zabrakło którejś podczas następnej wieczerzy wigilijnej.

Wigilię otwierała jedna z tradycyjnych zup wigilijnych - najczęściej barszcz czerwony z uszkami, zupa grzybowa lub rzadziej - migdałowa. Oprócz dań rybnych podawano staropolski groch z kapustą, potrawy z grzybów suszonych, kompoty z suszonych owoców a także łamańce z makiem lub pochodzącą ze wschodnich rejonów Polski słynną kutię oraz ciasta a zwłaszcza świąteczny makowiec.

Po Wieczerzy dawniej oprócz śpiewania kolęd, w wielu częściach Polski praktykowano różne zwyczaje. I tak, na Warmii i Mazurach, kiedy jeszcze biesiadnicy siedzieli przy stole, spod obrusa ciągnięto słomki. Jeśli wyciągnięto słomkę prostą, to osobę, która ja wyciągnęła, czekało życie proste, bez niebezpieczeństw. Jeśli słomka była pokrzywiona, to daną osobę czekało w przyszłym roku życie kręte.

Na Mazowszu, resztki jedzenia dawano zwierzętom. Wierzono, że o północy, przynajmniej niektóre z nich, przemówią ludzkim głosem.

Na Podlasiu resztki wieczerzy ustawiano kolo pieca, a przed nim ławę posypaną piaskiem lub popiołem. Pokarmy te były przeznaczone dla zmarłych przodków. Rano, po śladach na piasku, odgadywano kto przyszedł w nocy i czy w ogóle przyszedł.

W wielu rejonach Polski w ten wieczór wyruszali kolędnicy. Obowiązkowo musiały być minimum trzy postacie: bocian, koza i niedźwiedź. Bocian symbolizował nowy rok i nowe życie, koza - płodność, a niedźwiedź - wrogie siły przyrody, które należało obłaskawić

Pasterka kończy wieczór wigilijny, to msza odprawiana w kościołach dokładnie o północy. Zgodnie z tradycją upamiętnia ona przybycie do Betlejem pasterzy i złożenie przez nich hołdu Nowonarodzonemu Mesjaszowi. Zwyczaj sprawowania bożonarodzeniowej liturgii nocnej wprowadzono w Kościele już w drugiej połowie V wieku. Do Polski dotarł on razem z chrześcijaństwem.
Śpiewanie kolęd  było i jest nieodłączną częścią wieczoru wigilijnego, pieśni opowiadających o narodzeniu Jezusa, których mamy w polskiej tradycji bardzo dużo. Najstarsze sięgają czasów średniowiecza. Ich wprowadzenie a potem upowszechnienie zawdzięczamy prawdopodobnie franciszkanom. Oni też przynieśli do Polski zwyczaj budowy szopek. Autorstwo pierwszej szopki przypisuje się św. Franciszkowi z Asyżu, który chcąc odświeżyć pamięć narodzin Dzieciątka Jezus kazał przynieść do groty siana, przyprowadzić woła oraz osła i zawołał braci. Kiedy zgromadziła się ludność z okolic i zabrzmiały pieśni św. Franciszek odczytał Ewangelię, a potem wygłosił kazanie o narodzeniu Jezusa. Szopkę tę zorganizował św. Franciszek sto kilometrów od Rzymu.

Szopki w Polsce pojawiły się już w czasach średniowiecza. Początkowo były niezwykle proste, pozostawały też wierne przekazom ewangelicznym. W wieku XIX powstały różne regionalne formy polskich szopek bożonarodzeniowych. Najbardziej znane i najciekawsze są szopki krakowskie, których architekturę wzoruje się na zabytkowych budowlach Krakowa. Szopki krakowskie stawały się często teatrzykami lalek, w których na miniaturowych scenkach podświetlanych świecami pojawiały się najrozmaitsze ruchome figurki.

Dzisiaj bożonarodzeniowe szopki buduje się we wszystkich polskich kościołach.
Kolęda - innym zwyczajem wprowadzonym i upowszechnionym przez Kościół, są odwiedziny w okresie Świąt Bożego Narodzenia proboszcza lub księży z parafii w domach  parafian. Święcą i błogosławią oni dom oraz jego mieszkańców, w zamian zaś otrzymują symboliczną ofiarę nazywaną dawniej kolędą. Tradycja ta, znana już w średniowieczu, utrzymuje się w Polsce do czasów współczesnych.

Więcej informacji o Świętach Bożego Narodzenia:
Ozdoby, przepisy, pomysły na Boże Narodzenie »
Kolorowanki na święta Bożego Narodzenia »

Zdrowych i szczęśliwych Świąt Bożego Narodzenia

życzą nauczyciele bibliotekarze.

Lista laureatów w  konkursie wojewódzkim

„Biblioteka to jest dobre miejsce dla człowieka”

kl I – III

I miejsce  Jakub Gasperski – Szkoła Podstawowa Sióstr Misjonarek Św. Rodziny w Białymstoku

II miejsce Weronika Figiel – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

III miejsce Arkadiusz Purta – Zespół Szkół w Turośni Kościelnej

III miejsce Lena Polińska – Zespół Szkół Ogólnokształcących w Knyszynie

kl IV – VIII

I miejsce Roksana Chodziutko – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

II miejsce Angelika Chodziutko – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

II miejsce Maciej Hlebowicz – Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Sybiraków w Białymstoku

III miejsce Michał Winnicki – Szkoła Podstawowa Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku

Wyróżnienia

Aleksandra Mościcka – Szkoła Podstawowa w Sokołach

Julia Kurek – Zespół Szkół w Szumowie

Lista laureatów w  konkursie wojewódzkim

„Biblioteka to dom przyszłości i przeszłości”

 I miejsce Roksana Chodziutko – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

II miejsce Filip Nojszewski – Szkoła Podstawowa Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku

II miejsce Angelika Chodziutko – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

III miejsce Sebastian Bogucki – Publiczna  Szkoła Podstawowa im. Janusza  Korczaka w Studziankach

Lista laureatów w międzyszkolnym konkursie

fotograficzno-plastycznym

„Z książką Ci do twarzy”

W kategorii plastycznej

kl I - III

I miejsce Aleksandra Pycz – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

II miejsce Emilia Tarasiewicz – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

III miejsce Maja Iwanowicz – Szkoła Podstawowa Nr 24  Oddziałami Dwujęzycznymi w Białymstoku

kl IV – VIII

I miejsce Natalia Walasek – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

II miejsce Martyna Ciesielska – Zespół Szkół w Turośni Kościelnej

III miejsce Lena Iwanowicz – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

III miejsce Martyna Rapicka – Publiczna  Szkoła Podstawowa im. Janusza  Korczaka w Studziankach

Wyróżnienia:

Maja Znorowska – Szkoła Podstawowa Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku

Natalia Dudzińska – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

W kategorii fotograficznej

I miejsce  Kacper Rynkiewicz – Zespół Szkół im. Ks. Jerzego Popiełuszki w Juchnowcu Górnym

I miejsce Wiktoria Zalewska – Zespół Szkół im. Ks. Jerzego Popiełuszki w Juchnowcu Górnym

II miejsce Mateusz Rynkiewicz – Zespół Szkół im. Ks. Jerzego Popiełuszki w Juchnowcu Górnym

II miejsce Michał Ochocki – Zespół Szkół im. Ks. Jerzego Popiełuszki w Juchnowcu Górnym

III  miejsce  Angelika Chodziutko – Szkoła Podstawowa Nr 37 im. Kazimierza Górskiego w Białymstoku

III miejsce  Aleksandra Pietrusewicz – Szkoła Podstawowa Nr 21 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Białymstoku

Gratulujemy wszystkim laureatom!

O terminie i sposobie odebrania nagród powiadomimy po feriach zimowych na stronie internetowej szkoły.

Organizatorzy

Mikołajki.

Mikołajki to tradycyjna polska nazwa święta, obchodzonego 6 grudnia w katolicyzmie i prawosławiu ku czci św. Mikołaja, biskupa Miry.

Historia święta

Już w IX w. obchodzono w Konstantynopolu święto Mikołaja, które traktowano jako godne przygotowanie do Bożego Narodzenia.

Święty Mikołaj, znany również jako Mikołaj z Miry czy Mikołaj z Bari, według średniowiecznej hagiografii żył na przełomie III i IV w. Biskup wsławił się pomocą ubogim, w przekazach przedstawiano go jako cudotwórcę.

Zwyczaje, tradycje mikołajkowe

W średniowiecznej Europie Zachodniej św. Mikołaja uważano za patrona dzieci. W niektórych miastach tego dnia urządzano zabawę polegającą na wyborze dziecięcego biskupa, który 6 grudnia symbolicznie przejmował władzę.

Współcześnie również dzień św. Mikołaja to głównie święto najmłodszych. W szkołach i przedszkolach urządza się zabawy mikołajkowe. Do najmłodszych przychodzi Święty Mikołaj, często w towarzystwie aniołków, elfów i innych pomocników, którzy pomagają mu rozdawać prezenty. Zazwyczaj by dostać podarek dziecko musi wykonać jakieś zadanie - powiedzieć wierszyk, zaśpiewać piosenkę lub narysować rysunek. W starszych klasach szkolnych uczniowie zazwyczaj wręczają sobie nawzajem tego dnia prezenty.

Prezenty z okazji Mikołajek wręczają sobie również dorośli. Jest to okazja do sprawienia bliskim osobom drobnej przyjemności i wymienienia się życzeniami.

Więcej ciekawych informacji na temat historii i zwyczajów mikołajkowych w innych krajach:

https://www.kogis.pl/artykul/swiety-mikolaj-tradycje-z-roznych-stron-swiata/

http://www.familie.pl/artykul/Mikolajki-swieto-obchodzone-na-calym-swiecie,11464,1.html

http://mamwiedze.pl/a/134-mikolajki-jak-to-robia-na-swiecie

Skąd pochodzi tradycja wróżb andrzejkowych? Nie wiadomo. Wiemy jednak, że na terenie całej Europy pojawiła się w XII wieku. Etnografowie łączą je z greckim tłumaczeniem imienia Andrzej, uważanego za patrona panien, które chcą szybko zmienić stan cywilny.

30 listopada przypada wspomnienie śmierci Andrzeja Apostoła, który prowadził działalność misjonarską nad Morzem Czarnym.

Andrzejki to przede wszystkim wieczór wróżb dziewczęcych, które dotyczą małżeństwa i miłości. W dawnych czasach traktowano je bardzo poważnie i chociaż tego typu wróżby były potępiane przez Kościół, często poprzedzała je modlitwa do św. Andrzeja.

Obecnie wróżby we wspólnym gronie traktujemy z przymrużeniem oka, przy czym bawią się nimi nie tylko dorośli, ale młodzież i dzieci.

Wróżby andrzejkowe dla dzieci warto wykorzystać podczas imprez dziecięcych odbywających się późną jesienią, a nie tylko w wieczór czy noc z 29 na 30 listopada. Ciekawe wróżby andrzejkowe dla całej rodziny do wykorzystania w domach:

https://www.51015kids.eu/blog/pomysly-na-andrzejkowe-zabawy-dla-dzieci/

https://tylkodlamam.pl/wrozby-andrzejkowe-zabawy/

https://www.dzieckiembadz.pl/2019/11/wrozby-andrzejkowe-dla-dzieci.html

https://mamotoja.pl/andrzejkowe-wrozby,andrzejki-z-dzieckiem-artykul,7864,r1p1.html

Tradycje MMBS sięgają 1999 r., kiedy  Międzynarodowe Stowarzyszenie Bibliotekarstwa Szkolnego (International Association of School Libriarianship – IASL) zainicjowało obchody Międzynarodowego Dnia Bibliotek Szkolnych, które przypadły na czwarty poniedziałek października. Od 2008 r. obchodzimy w październiku Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych.

Hasło tegorocznych obchodów święta bibliotek brzmi „Z książką Ci do twarzy”.

Z tej okazji biblioteka szkolna zaprasza  do udziału w konkursach:

„Biblioteka, to jest dobre miejsce dla człowieka”

„Biblioteka, to dom przeszłości i przeszłości”

„Z książką Ci do twarzy”

"Biblioteka to jest dobre miejsce dla człowieka" - konkurs na wiersz 

"Biblioteka to dom przyszłości i przeszłości" - konkurs na prezentację 

 „Z książką Ci do twarzy” - konkurs fotograficzno - plastyczny